Jane Goodall
Primatoloog, natuurbeschermer, naturalist & VN ambassadrice voor de vrede
Dr. Jane Goodall (1934, Bournemouth) werd geboren in een arm gezin, maar met een groot hart en enorme liefde voor dieren. Ze hunkerde als kind al naar avontuur. Jane overleefde als kind de Tweede Wereldoorlog en daardoor nam ze in haar leven niets voor lief aan. ‘Wees blij met wat je hebt’, was en is haar levensmotto. Jane leerde over het leven uit boeken. “Het eerste boek dat ik zelf kocht als kind was Tarzan. Ik was enorm jaloers, want hij trouwde met de verkeerde Jane.”
Jane Goodall kijkt met de jonge Gaia en haar moeder Gremlin, die haar pasgeboren tweeling wiegt. – Gombe National Park, Tanzania, 1998. | Foto: © Kristin J. Mosher
Baanbrekend onderzoek
In 1960 vertrok Jane naar Tanzania om chimpansees te onderzoeken. Met haar gedreven nieuwsgierigheid, geduld en doorzettingsvermogen wist ze unieke emoties te registreren van de mensapen en daarmee bereikte ze baanbrekende resultaten die haar internationale erkenning opleverde.
<- Jonge onderzoeker Jane met baby chimp Flint bij Gombe rivier – Reasearch Center, Tanzania. Foto: © the Jane Goodall Institute/ Hugo van Lawick.
Missie
In 1986 nam Jane een belangrijk besluit: ze verlaat onderzoeksgebied Gombe om wereldwijd voorlichting te geven over de bescherming en bedreiging van de chimpansee en diens leefgebieden. Daarnaast luidde ze de noodklok over de toekomst van onze planeet. Die missie zet ze na al die jaren nog steeds voort, waarbij educatie en hoop voor de toekomst haar belangrijkste drijfveren zijn. Met het Roots & Shoots jongerenprogramma stimuleren Jane en haar team jonge generaties om zelf in actie te komen voor een betere leefomgeving en door (duurzame) projecten op te zetten.
De moeder van de chimpansee richt in 1977 haar eigen Jane Goodall Instituut op en zet daarmee wereldwijd een beweging in gang waarbij mensen zelf het verschil kunnen maken. Ook in Nederland volgt een vestiging in 1998.
Dr. Jane Goodall naast een waterval in Gombe National Park, Tanzania. | Foto: © The Jane Goodall Institute/ Bill Wallauer
Lezing
Dat Jane een Pure Held is en een indrukwekkende persoonlijkheid, ervoeren wij van Pure off the Road zelf tijdens een grootschalige lezing in december 2019 in samenwerking met het Nederlandse Jane Goodall Instituut in Den Bosch. Ze oogde helder van geest, bevlogen en vriendelijk.
In een kort interview zei ze dat het per Afrikaans land erg verschilt hoe de regering met chimpansees en de aanverwante bonobo’s beschermen. “Tanzania en Oeganda zijn goed bezig, maar het is een te complex onderwerp om te zeggen dat er een land is die een voortrekkingsrol neemt. Ik kan alleen maar hopen dat de landen elkaar ondersteunen en stimuleren.”
Dr. Jane Goodall geeft een lezing in het Chan Centre, Vancouver, BC, Canada. | Foto: Mark Maglio
Omhelzing
Tijdens de lezing werd een ontroerende video vertoond. Jane en haar team brachten chimpansee Wounda diep naar het regenwoud op Tchindzoulou eiland (Congo-Brazaville). De chimp was als jong ternauwernood ontsnapt aan de dood. Na enkele jaren van liefdevolle opvang aan het Chimp Rehab Centre in het Tchimpounga Nature Reserve, kreeg ze haar vrijheid terug. Jane probeerde haar onderweg gerust te stellen door haar hand vast te houden. Toen het luik openging en de chimp de omgeving observeerde gaf ze Jane uit het niets een enorme omhelzing. “Het was een van de meest bijzondere momenten uit mijn leven”, sprak de primatoloog de zaal toe. “Wounda heeft een jong gekregen en de moeder is het dominante vrouwtje van een groep van 30 chimpansee. We hebben het Jong Hope genoemd.”
Hoop voor de toekomst
Jane ziet zichzelf als naturalist, in plaats van wetenschapper. “Dat hebben ze van me gemaakt”, maar ik heb een sterk geloof in de geest na de dood. Dat er ‘iets’ is”, vertelt ze in VPRO Wintergasten eind 2022. De dood wordt haar volgende avontuur; ondanks haar missie moet ze zich daarop voorbereiden en met name door het stokje door te geven aan de volgende generaties. Dat haar nalatenschap voortgezet wordt.
Ze sluit af met de doordringende woorden: “De wereld is een bende nu, dus we hebben iedereen nodig om in zijn eigen omgeving te doen wat mogelijk is. En als veel mensen op dezelfde wijze samenwerken en zich voor een gezamenlijk doel inzetten, namelijk een betere rechtvaardige wereld, dan komen we er wel. Maar we moeten nú iets doen. Ik moet mensen hoop doorgeven, want zonder hoop word je apathisch en doe je niets meer. Je kunt de wereld niet redden maar je kunt iets doen in je omgeving. Of wat je aan het hart gaat. Dat geeft mensen een goed gevoel. Dan willen ze meer doen en inspireren ze elkaar. Maar mensen moeten handelen, samenwerken en zegevieren.”
“We zijn allemaal verbonden, aan plant en dier en aan onze omgeving. Als de natuur lijdt, dan lijden wij. En als de natuur bloeit, dan bloeien wij ook. Ik geloof dat we kunnen leven in een wereld van harmonie met de natuur, maar alleen als iedereen zich inzet om die wereld realiteit te maken. Zodat wanneer je terugkijkt op jouw reis en leven, je kunt zeggen ik heb een verschil gemaakt.” – Jane Goodall
Dr. Jane Goodall met alfa mannetje Figan in Gombe National Park, Tanzania. | Foto: © the Jane Goodall Institute/ Derek Bryceson.
Tekst: Angelique van Os
