Yanomami Indianen: puur en onaangetast

• 

• 

• 

Eeuwenlang zijn ze een met de natuur. De Yanomami indianen leven diep in de Amazone van Brazilië en Venezuela nog authentiek als jagers, vissers en tuinders. Ze nuttigen van alles wat het oerwoud hun te bieden heeft, van larven, suikerriet, zoete aardappelen, papaja’s,  mango’s tot gewassen als plantains en cassave. Er zijn tientallen shabono’s, oftewel gemeenschappelijke nederzettingen. Hierbij wonen de  de mensen onder een gemeenschappelijk dak.

Shabono’s

De dorpen bestaan veelal uit grote families en variëren qua grootte tussen de vijftig en vierhonderd inwoners. Het zijn hechte gemeenschappen. De shabono’s hebben een karakteristieke ovale vorm, met een open terrein in het midden (gemiddeld zo’n 100 meter). Gemarkeerde steunpilaren onderscheiden de huizen die gebouwd zijn van grondstoffen uit het regenwoud. Volgens Survival International, die opkomt voor de belangen en rechten van inheemse stammen, zijn de huizen gevoelig voor zwaar weer en insectenplagen. Daardoor worden de shabono’s om de vier tot zes jaar opnieuw opgebouwd. 

De Tocht

Uiteraard moet je eerst in de Amazone zien te komen om de Yanomani indianen te bereiken. Fotograaf Henk Bothof vloog met een klein groepje reizigers vanuit hoofdstad Caracas naar Puerto Ayacucho, dat aan de Orin-oco rivier ligt nabij de grens met Colombia. Vandaar uit vervolgde hij zijn tocht door met een klein Chesna vliegtuigje naar St. Carlos de Rio Negro te vliegen. Aangekomen in st. Carlos stond een boot klaar om de Rio Casiquiare op te gaan. Via de aftakkende Siapa rivier kwam hij eindelijk in de buurt van een aantal Yanomami dorpen. Echter moesten ze toch nog drie dagen doorvaren om daadwerkelijk de eerste mensen te bereiken.

Muskieten

Henk vertelt dat de inwoners van een tweede dorp dat ze bezochten, waren gevlucht voor de enorme hoeveelheid muskieten. “Na een korte kennismaking zijn we doorgevaren om de Shabono te zien waar zij eerst woonden. Na een bezoek zijn ook wij gevlucht voor de muggenplaag. In de Amazone word je non-stop bestookt door deze beesten. We zijn vervolgens teruggegaan naar een dorp waar we eerder contact hadden gemaakt en kregen toestemming om de inwoners daar te bezoeken. Daar waren wel vele geschenken voor nodig zoals vislijnen, kapmessen, stoffen, etc. De Yanomami hebben namelijk niets aan geld, maar zijn blij met eenvoudige ruilwaren. Ik mocht twee dagen bij deze mensen verblijven en heb prachtige dingen mogen meemaken zoals het maken van pijlpunten. De Yanomami jagen namelijk nog traditioneel met pijl en boog.” 

Sterk snuifpoeder

Een ander kenmerk van deze inheemse stammen zijn hun rituele gebruiken, zoals het toepassen van Yakaona. Henk vertelt dat de sjamanen hierbij poeder van een boombast gebruiken en via een blaaspijp in elkaars neus blazen. Dit snuifpoeder heet yakoana. Enerzijds gebruiken ze dit als onderdeel van genezingsrituelen voor zieke leden van de gemeenschap. Anderzijds leggen de sjamanen mogelijk contact met boosachtige geesten. Zoals bij meer Indianenstammen, speelt ook bij de Yanomami het geestrijk een belangrijke rol in hun cultuur. Elk dier, steen, boom en berg heeft een eigen geest. Daar zitten ook boosaardige geesten tussen die soms ziekten veroorzaken of de stammen aanvallen.

Levende geest van de Yanomami Indianen

Een ander opmerkelijk ritueel is endocannibalisme uit, waarbij de Yanomami –mensen de botten van overleden verwanten consumeren. Henk heeft dit zelf niet gezien; het is vrij zeldzaam dat een buitenstaander dit mag bijwonen. Volgens National International wordt het lichaam in het bos in bladeren gewikkeld, even buiten de shabono. De botten worden na circa dertig tot vijfenveertig dagen verzameld nadat het omhulsel is geconsumeerd door insecten. Het lijkt ons westerlingen geen fijn goedje, want de as wordt gemend in een bananensoep die de indianen vervolgens opeten. Ze bewaren de as in een pompoen. Tijdens de jaarlijkse herdenkingsdag wordt het ritueel herhaald, totdat er uiteindelijk niets meer van de as over is. Deze traditie is bedoeld om het Yanomami-volk te versterken en de geest van het individu in leven te houden.

“De Yanomami hebben niets aan geld, maar zijn blij met eenvoudige ruilwaren”